In Den Haag is een man uit Pakistan opgepakt die via YouTube had aangekondigd dat hij een aanslag op PVV-leider Geert Wilders ging plegen vanwege een cartoonwedstrijd die Wilders wil houden. Aan de wedstrijd is maar één voorwaarde verbonden: het onderwerp moet de profeet Mohammed zijn. Met dit plan heeft Wilders opnieuw de woede van de islamitische wereld over zich afgeroepen.

Geert Wilders en zijn PVV-collega Fleur Agema omringd door beveiligers tijdens een bezoek aan Rotterdam (2010) / Foto: Wouter Engler [CC BY-SA 4.0  (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], via Wikimedia Commons

Wilders maakte het plan voor de cartoonwedstrijd in mei bekend. De timing van deze aankondiging was markant: de eerste zittingsdag van het hoger beroep in de “Minder Marokkanen”-zaak. Wilders had in 2014 tijdens een verkiezingsbijeenkomst van zijn partij, de Partij voor de Vrijheid, aan zijn achterban gevraagd of ze “meer of minder Marokkanen” wilden. Daarop scandeerde de schare: “Minder, minder!” “Dan gaan we dat regelen”, antwoordde Wilders vervolgens.

In totaal 6400 mensen hebben vanwege de “Minder Marokkanen”-uitspraak aangifte tegen Wilders gedaan. Het Openbaar Ministerie begon een rechtszaak en in december 2016 werd Wilders veroordeeld wegens groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie; hij werd vrijgesproken van aanzetten tot haat. De rechtbank legde echter geen straf op.

Zowel Wilders als het Openbaar Ministerie gingen tegen de uitspraak in beroep. Het was de bedoeling dat dit hoger beroep in mei zou dienen, maar Wilders’ advocaat slaagde erin de rechtbank te “wraken” (naar huis te sturen). De rechtbank had namelijk geweigerd in te gaan op de vraag van de advocaat waarom Alexander Pechtold, partijleider van D66, niet vervolgd zou moeten worden. Pechtold had in de nasleep van het vertrek van Halbe Zijlstra als minister van Buitenlandse Zaken gezegd: “Ik moet de eerste Rus nog tegenkomen die zijn fouten zelf rechtzet.” Was dat dan geen groepsbelediging? De rechtbank had duidelijk geen zin om hierop in te gaan, maar de wrakingskamer gaf Wilders en zijn advocaat gelijk. Volgens de wrakingskamer had de rechtbank de vraag te makkelijk naast zich neergelegd en was Wilders’ vrees dat de rechters bevooroordeeld waren, begrijpelijk. Dat betekende dat er nieuwe rechters gezocht moesten worden, waardoor het hoger beroep in de “Minder Marokkanen”-zaak moest worden uitgesteld.

Mohammed-cartoons: een omstreden traditie

Met zijn aankondiging van een Mohammed-cartoonwedstrijd plaatst Wilders zich in een gewelddadige geschiedenis. Veel moslims vinden dat Mohammed niet mag worden afgebeeld, en hij mag zeker niet in verband worden gebracht met terrorisme. In 2005 plaatste het Deense dagblad Jyllands-Posten twaalf cartoons van de profeet Mohammed. Deze cartoons werden door verschillende andere westerse media overgenomen. Zij zagen het als een toets voor de vrijheid van meningsuiting: durven we nog alles te zeggen, of leggen we onszelf censuur op? De Deense Mohammed-cartoons leidden in de moslimwereld tot felle protesten. Deense ambassades moesten hun deuren sluiten, Deense producten werden geboycot en bij rellen in het Midden-Oosten, Afrika en Azië kwamen meer dan honderd mensen om het leven. Kurt Westergaard, tekenaar van de bekende cartoon van Mohammed met een bom in zijn tulband, moest onderduiken en besloot in 2010 de tekenpen neer te leggen. Wilders gebruikte Westergaards Mohammed-cartoon in 2006 in zijn anti-islamfilm Fitna.

In 2015 pleegden jihadisten een aanslag op het kantoor van het Franse satirische tijdschrift Charlie Hebdo in Parijs, waarbij twaalf mensen om het leven kwamen. Ook in dit geval waren spotprenten over de profeet Mohammed de aanleiding.

Eveneens in 2015 hield Wilders een toespraak tijdens een evenement in Texas (VS). Op deze bijeenkomst kreeg de Amerikaan Bosch Fawstin een prijs voor een Mohammed-cartoon. Twintig minuten nadat Wilders het gebouw had verlaten, probeerden twee jihadisten er een aanslag te plegen. De aanslag mislukte en de twee werden doodgeschoten. Nu heeft Wilders Bosch Fawstin uitgenodigd als jurylid voor zijn cartoonwedstrijd.

Naar eigen zeggen heeft Wilders al meer dan honderd inzendingen binnen. Het is de bedoeling dat de cartoons dit najaar tentoongesteld worden in de fractiekamer van de PVV in het Tweede Kamergebouw, waar ook nu al strenge veiligheidsmaatregelen gelden. In De Telegraaf erkende Wilders dat de wedstrijd risico’s meebrengt. “Natuurlijk moet het wel veilig zijn. Maar het Kamergebouw ís veilig. Het grootste gevaar is als we het vrije woord gaan beperken. Het is niet om te provoceren, maar om te onderstrepen dat de vrijheid van meningsuiting groter is dan de aversie van moslims tegen het tekenen van Mohammed.”

Reacties in Pakistan

In Nederland kreeg Wilders’ plan aanvankelijk weinig aandacht. Maar in islamitische landen heeft het voor grote beroering gezorgd. Vooral in Pakistan, dat in 2006 ook vooropliep bij de internationale protesten tegen Wilders anti-islamfilm Fitna. In Pakistan wordt al maanden tegen de cartoonwedstrijd gedemonstreerd. Zo’n tien dagen geleden gingen in de hoofdstad Islamabad duizenden mensen met spandoeken tegen Wilders de straat op. De nieuwe premier van Pakistan, oud-cricketer Imran Khan, riep op zijn eerste werkdag meteen de Nederlandse ambassadeur op het matje. “Het is jammer”, zei Khan maandag in de Pakistaanse senaat, “dat we er niet in slagen het Westen uit te leggen hoeveel pijn het ons doet als zij onze profeet aanvallen.” De senaat had kort daarvoor een resolutie tegen de cartoonwedstrijd aangenomen en eist dat de Pakistaanse regering de VN Veiligheidsraad inschakelt. Volgende maand wil Khan de cartoonwedstrijd tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York ter sprake brengen. Voor vandaag wordt er in Pakistan opnieuw een grote protestmars van Lahore naar Islamabad verwacht. De organisatoren eisen dat de Pakistaanse regering alle banden met Nederland verbreekt als Wilders’ cartoonwedstrijd niet wordt afgeblazen.

Dinsdag werd in Den Haag een 26-jarige man opgepakt die maandag via Facebook een video had verspreid waarop hij Wilders met de dood bedreigt. De man spreekt Urdu en lijkt afkomstig uit Pakistan. Op het filmpje is duidelijk te zien dat hij zich op het Centraal Station van Den Haag bevindt. “Ik ben ongeveer 5 minuten van het parlement vandaan waar de tentoonstelling is”, zegt hij, en: “Alleen hij (Wilders) is mijn doel als Allah het wil, het gaat me lukken.” Volgens de NOS is de bewuste video in korte tijd door meer dan 150.000 mensen bekeken en werd hij zeker 15.000 keer gedeeld. Ruim duizend Facebookgebruikers lieten volgens de NOS een reactie achter: “De meeste reacties zijn steunbetuigingen.” De man wordt nu verhoord en zal waarschijnlijk vrijdag worden voorgeleid.

Nederlandse regering staat pal voor vrijheid van meningsuiting

Door de protesten in het buitenland is de Nederlandse regering inmiddels wakker geschrokken. Het kabinet distantieert zich van Wilders’ plan, maar is tegelijk van mening dat de vrijheid van meningsuiting, als een van de kernwaarden van de Nederlandse democratie, verdedigd moet worden. Premier Rutte verklaarde vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie dat hij Wilders’ cartoonwedstrijd “provocerend” en “niet respectvol” vindt. Rutte deed een beroep op “innerlijke beschaving”: “Niet alles wat gezegd mag worden, moet ook gezegd worden”, aldus de premier. Maar hij voegde eraan toe: “Toch verdedig ik hartstochtelijk zijn recht om dit te doen. Ik ben zelf een christelijk gelovige en mijn symbolen worden dagelijks in cartoons belachelijk gemaakt. Je moet tegen een stootje kunnen in een westerse samenleving.”

Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok heeft het er druk mee om in het buitenland uit te leggen dat de cartoonwedstrijd het initiatief is van een “individueel Kamerlid” en dat Geert Wilders als parlementariër niet het standpunt van de Nederlandse regering vertegenwoordigt.

“Tekenwedstrijd”

Wilders heeft, zoals te verwachten was, minachtend gereageerd op de dubbele boodschap van de regering, die hij “bange islamknuffelaars” noemt. “De reacties en dreigementen uit Pakistan tonen aan dat islam en vrijheid niet samengaan”, zei hij zaterdag in De Telegraaf. Na de arrestatie van de 26-jarige vlogger op het station van Den Haag twitterde hij: “Het is waanzin dat dit gebeurt [naar aanleiding van] een tekenwedstrijd en dat het doodsbedreigingen regent.”