Tussen de legers: grensreportages
Joseph Roth
Vertaald door Els Snick en anderen, geïllustreerd door Koen Broucke en met een voorwoord van Erik Vlaminck
143 blz.
Amsterdam: Uitgeverij Van Oorschot
Februari 2024
Twintig veelal korte impressies van reizen door Heanzenland (17–49), Polen/Rusland (50–111) en Galicië, (nu Oekraïne) (112–140).
- Gepubliceerd in Der Neue Tag, Neue Berliner Zeitung en Frankfurter Zeitung in de jaren 1919–1924.
- Joseph Roth (1894-1939) was als schrijver in het Oostenrijks-Hongaarse leger actief.
- In de teksten figureren veel Joden. “Joden in kaftans, de schildwachten van de handel” (131).
- De bundel bevat veel vrij robuuste illustraties.
- Opvallende verhalen: “De grens” (17–21), “Tussen de legers, een ooggetuigenverslag” (68–75) “Lemberg, de stad” (128–133), “De verminkten, begrafenis van een Poolse invalide” (134–140).
Opmerkelijke fragmenten & citaten
- Over Galicië: “Galicië ligt in afgelegen eenzaamheid, maar is toch niet geïsoleerd; het is verbannen maar niet afgesneden; het heeft meer cultuur dan zijn gebrekkige riolering doet vermoeden; veel chaos en nog meer rare dingen. Velen kennen het uit de oorlog, maar toen verborg het zijn gelaat. Het was geen land: het was een etappe of front. Maar het heeft een eigen vermaak, eigen liederen, eigen mensen en een eigen glans; de treurige glans van de verguisden.” (121)
- “Ooit trok ik over deze en andere wegen, een lastmens onder lastdieren, en de onsterfelijke modder verzwolg ons zoals hij het grind van de straat verzwelgt.” (119)
- Prachtige passages in beschrijving van Lemberg. (128–133)
- Over steden (128): “Er zijn steden waar het naar zuurkool ruikt. Daar helpt geen barok tegen.” (128–129)
- “Uniformiteit in natie en taal kan een kracht zijn, diversiteit in natie en taal is dat altijd.” (131)
- “De polyglotte kleurenpracht van de stad Lemberg is als op een vroege ochtend: nog half in slaap, toch al half wakker.” (131)
- “De stad democratiseert, vereenvoudigt, vermenselijkt, en deze eigenschappen lijken samen te hangen met haar kosmopolitische neigingen.” (132)
- De verminkten (134–140) “We hebben massagraven gezien, schimmelige handen die uit dichtgegooide graven staken, dijbenen aan prikkeldraadversperringen en afgerukte schedeldaken naast latrines. Maar wie weet hoe bewegende ruïnes eruitzien, schuifelend puin, kromgebogen wrakken? Wie heeft ooit wandelende hospitalen gezien, een volksverhuizing van stompen, een processie van resten!” (135–136)
Lees ook:
Leesimpressie: De koerier van Maputo door Jenne Jan Holtland
