Een verschoppeling met vuurkracht, portret van Chr. J. van Geel
Rémon van Gemeren
Utrecht: Uitgeverij IJzer
2021
205 blz.
Een ontluisterend portret van de befaamd dichter Chris van Geel (1917–1974), getypeerd als een egocentrische, introverte persoonlijkheid. Levend voor zijn poëzie. Moeizame relatie met ouders en zoon. Dyslectisch (16), weinig scholing, slechts een reis naar het buitenland (Parijs) (41), geen kennis van andere talen (53), zeer beperkt aantal interviews en publieke optredens.
- Wisselende relaties met diverse vrouwen. Veelal armoede (71), geen geld voor kolen (73).
- Soms ook driftig en een enkele keer gewelddadig (95).
- Zoon Chrisje werd door Van Geels partner Thérèse in bed aangerand (1959) (96).
- Verschoppeling (113) met vuurkracht (“Al werd mijn vloot tot vlot, mijn vuurkracht nam ik mee”) (164)
- “Het geloof minderwaardig te zijn zat diep in het karakter van Chris verankerd. De enige manier om ermee om te gaan was via de weg van het surrealisme: de wereld is bizar, grillig, zonder logica en orde, en dat bood een verklaring alsmede een troost voor de gedachte dat hij zijn leven evenmin tot een succes kon maken.” (177)
- Van Gemeren beschrijft vooral Van Geels leven en illustreert dat soms met fragmenten uit zijn gedichten. Gebaseerd op veel gesprekken en lectuur; soms wat speculatief en wel zeer persoonlijk.
Opmerkelijke passages
- “Als de tragische essentie van het leven van Van Geel zie ik zijn eenzaamheid, treffend en door weinig symboliek onomwonden uitgedrukt in het gedicht ‘Been (skelet)’: ‘De absolute eenzaamheid die met mij tot in het been voortstapt.’ (11).
- “Van Geel kon liefhebben – een ander, zijn werk, het leven – maar een hart om vervuld te raken en om liefde mee te geven, had hij in zekere zin niet.” (12)
- “'Dat krankzinnige met zichzelf bezig zijn loopt als een rode draad door onze familie. Mijn vader dacht dat hij niet één ademhaling kon doen of hij kwam in de encyclopedie. Dus als je ooit een blad in de encyclopedie omslaat, kom je mijn vader tegen – als zucht.” (15)
- Sympathie voor communisme (CPN) (23).
- “Kind-zijn geweest – dat is de ramp. Zoekt ieder vers het schijnevenwicht tussen het onherroepelijke en het onmogelijke? Toekomst geven aan het verleden. Men wil antwoord op het verleden en stelt een nieuwe vraag aan de toekomst. We moeten de toekomst veranderen (Marx), maar hoe veranderen we het verleden? (Du Perron).” (36)
- “…laat opstaan: (in de middag; niet voor 12 uur, stond in latere jaren, toen hij eindelijk een telefoon had, in het telefoonboek achter zijn naam) en laat naar bed (drie, vier uur ‘s nachts , soms nog later.” (47)
- “Naar zijn idee was hij diep gezonken, als mislukte zoon, mislukte scholier en mislukte beeldend kunstenaar.” (48)
- “Alles ademde geordende chaos.” (52)
- Contact met Nescio (62-63); contact met Elisabeth Eybers (84;107–108).
- “Men kan niet meer inhoud geven aan een gedicht dan men zelf bezit, die inhoud is gering zoals je weet.” (78)
Lees ook:
Leesimpressie: Austerlitz – Parijs – Alaska door J.M.A. Biesheuvel
Leesimpressie: Het gepassioneerde leven van Hannah Arendt door Joop Berding
