De tsaar in Zaandam, de reizen van Peter de Grote naar Nederland
Rob Hartmans
Utrecht: Uitgeverij Omniboek
2022
176 blz.
Een toegankelijke en zeer rijk geïllustreerde publicatie over de twee bezoeken van tsaar Peter de Grote aan Zaandam/Nederland (1697; 1716–1717) en het beeld van die bezoeken door de eeuwen heen.
Opmerkelijke passages
- Tsaar Peter werd al jong “idolaat van Holland, droeg Hollandse zeemanskleding, rookte Goudse pijpen, deed zich te goed aan jenever en maakte zich wat Nederlands eigen.” (30)
- Het reisgezelschap bestond uit circa 250 mensen (onder wie vier dwergen); de tsaar noemde zich Peter Michajlov, wie hem per ongeluk aansprak met “majesteit” riskeerde de doodstraf. (36)
- De vrouw van Frederik III van Brandenburg ontmoette de tsaar: “het zou te wensen zijn dat zijn manieren wat minder boers waren (...) Als vorst is hij tegelijkertijd heel goed en heel slecht, zijn aard is precies als die van zijn land.” (37)
- Het fluitschip en de houtzaagmolen geen Zaanse uitvindingen: werk van Vlaamse vluchtelingen (48).
- Verschillende scheepstypen: galjoten, smakschepen, pinassen, fluitschepen (58).
- Over anonimiteit van de tsaar in Zaandam (69).
- Lange baarden stonden voor de tsaar symbool voor achterlijkheid en werden afgeschoren of voorzien van extra belastingheffing (100–101).
- Over de bouw van Petersburg (107–108).
- Balans: nalatenschap tsaar Peter omstreden. Meedogenloze autocraat en hij moderniseerde Rusland en veranderde het in een grootmacht. Inspiratiebron voor Poetin (125).
- Peter de Grote als Zaans erfgoed (129–165). Kopie van standbeeld Petersburg voor Zaandam, protest SDAP (151–152); CPN in 1947 positief over de tsaar (157).
