Een hogere liefde, brieven aan een Duitse vriend
Albert Camus
Oorspronkelijke titel: Lettres à un ami (1948/1972)
Vertaald door Jozef Waanders
Met een essay van Bas Heijne
Amsterdam: Prometheus
2024
88 blz.
Interessante thematiek in niet een eenvoudig te ontrafelen tekst.
- Bas Heijne: “Een sleuteltekst – zijn hele wereldbeeld vind je erin terug. Het is ook een tekst de zich aan de hedendaagse lezer niet meteen gewonnen geeft. Je moet rustig op zijn gedragen zinnen kauwen.” (24)
- Met een helder inleidend essay van Bas Heijne, waarin hij de brieven aan een (imaginaire) vriend verbindt met de overige publicaties van Camus (5–28).
Opmerkelijke passages
- In de cahiers “wordt duidelijk hoe Camus” schaarse momenten van geluk eigenlijk altijd met een staat van onbewust-zijn te maken hebben. (...) Terugkerend in zijn aantekeningen is ook zijn afkeer van het intellectuele en literaire milieu: ‘De enige Franse industrietak die geen werkeloosheid kent, is de hatelijkheid.’” (21)
- “Wat een mens het moeilijkst verdraagt, is te worden beoordeeld. Vandaar de gehechtheid aan de moeder, of aan de verblinde geliefde, vandaar ook de liefde voor dieren.” (22)
- “De lichamelijke liefde is voor mij altijd verbonden geweest met een onweerstaanbaar gevoel van onschuld en vreugde. Ik kan in euforie beminnen, niet in tranen.” (22)
- “Brieven aan een Duitse vriend is een geloofsbelijdenis met het mes op de keel.” (27)
- Motto bij de brieven: “Grootheid toont men niet, door voor één uiteinde te kiezen, maar door beide in zich te verenigen. Pascal.” (30)
- Doel van de brieven “geschreven en ondergronds gepubliceerd tijdens de bezetting (...) licht te werpen op de blinde strijd die we toen voerden en daarmee onze strijd effectiever te maken.” (33)
- “Om een uitspraak te citeren die niet van mij stamt: ik houd te veel van mijn land om nationalist te zijn.” (34)
- “Ik wil van mijn land kunnen houden terwijl ik ook van de rechtvaardigheid houd. Ik wil niet om het even welke grootheid voor haar, vooral niet een van bloed en bedrog. Door de rechtvaardigheid levend te houden, wil ik mijn land levend houden.” (37)
- “Alleen hetgeen waarvoor men betaald heeft, bezit men werkelijk. We hebben duur betaald en betalen nog steeds. Maar we hebben onze zekerheden, onze redenen, onze rechtvaardigheid: jullie nederlaag is onvermijdelijk.” (42)
- “Dit land verdient mijn moeilijke en veeleisende liefde. Ik geloof dat ze het nu waard is om voor te vechten omdat ze een hogere liefde verdient.” (44)
- “Jullie namen er genoegen mee de macht van jullie natie te dienen, terwijl wij ervan droomden de onze haar waarheid te geven.” (49)
- Over Europa (59–65): “Jullie spreken over Europa, maar het verschil is dat Europa voor jullie een bezit is terwijl wij ons van haar afhankelijk voelen.” (60)
- “jullie zeggen Europa, maar jullie bedoelen grondtroepen, graanschuren, dienstbare industrieën en een overheerste geest. (...) Voor ons is zij echter de aarde waarop zich sinds twintig eeuwen het verbazingwekkende avontuur van de menselijke geest afspeelt.” (61)
- “Als we trouw aan ons geloof willen zijn, zijn we gedwongen datgene in jullie te respecteren wat jullie in de anderen niet langer respecteren.” (74)
- “... we willen jullie in jullie macht vernietigen zonder jullie in jullie ziel te verminken.” (75)
Lees ook:
Leesimpressie: Een wolkenkrabber op de Savanne door Koert Lindijder