Natuurlijke roman
Georgi Gospodinov
Oorspronkelijke titel: Estestven roman (1999)
Vertaald uit Bulgaars door Hellen Kooijman
Amsterdam: Ambo / Anthos
2025
180 blz.

Wervelende, bij vlagen dartele, speelse debuutroman over een huwelijk in verval en een naderende scheiding. Over vliegen, bijen en toiletten. Over vrijwel alles eigenlijk. Veel verwijzingen naar uiteenlopende schrijvers en klassieke filosofen, o.a. Defoe, Dickens, Flaubert, Linnaeus, Lucianus, Philodemus, Salinger (138), Zhuang Zi.

Opmerkelijke passages

• “In elke seconde is er op deze wereld een lange stoet van huilende mensen en een kortere stoet van mensen die lachen. Maar er is ook een derde stoet, die van mensen die niet meer huilen en niet meer lachen. De treurigste van de drie. Daarover wil ik het hier hebben.” (7)
• “Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, maar elk ongelukkig gezin is op zijn eigen manier ongelukkig.” (22)
• Over leven op de wc (27-31).
• Over “graffiti in de wc. De meest geïsoleerde en eenzame plek op aarde blijkt behoorlijk publiek te zijn. Destijds kon je alleen daar anti-regeringsleuzen ontdekken. (...) Jaren geleden stond er op de muur van een wc: Haast je niet, hier hoef je de norm niet te halen.” (36-37)
• Over vliegen. “En in Berlijn schreven ze in een plee: Eet stront. Het kan niet kloppen dat miljoenen vliegen zich vergissen.” (35-36)
• Naar een natuurlijke geschiedenis van de vlieg (110-113). “Wat voor een roman zou er ontstaan als we de vlieg zover zouden krijgen om verhalen te vertellen.” (112)
• Over de Bijbel van de vliegen (164-166).
• “Het net dient om de vis te vangen, zodra de vis gevangen is, moet het net vergeten worden. (...) Woorden dienen om de betekenis te vangen, als de betekenis eenmaal is gevangen, kunnen de woorden worden vergeten. ‘Kon ik maar iemand vinden die de woorden vergeten is, iemand met wie ik even kon praten.’” Zhuang Zi, derde eeuw voor Christus (116).
• Lijst van geneugten in de jaren 60 (van 0 tot 2 jaar) (74-75); lijst van geneugten in de jaren 70 (van 3 tot 12 jaar) (79-81).
• “De dag loopt al ten einde en ik heb er nog niets over geschreven. De dag zal beledigd zijn en zal net zo voorbijgaan als de zonsondergang boven de Adriatische Zee (...).” (91)
• “Hebben woorden een geslacht? Komt dat geslacht overeen met het grammaticale geslacht? Als een woord mannelijk is, is het geslacht dan ook mannelijk? Als woorden mannelijk en vrouwelijk kunnen zijn, wanneer en hoe vindt dan de copulatie plaats? Kun je de geslachtskenmerken aan de letters zien?” (131-132)
• “Waarschijnlijk is een mens zo gebouwd dat hij zich het begin niet herinnert. Wij hebben geen herinnering aan onze geboorte. (...) En toch is de deur naar het begin nooit helemaal dicht. Er is altijd een opening, klein genoeg om er net niet doorheen te kunnen, groot genoeg om een zachtroze licht door te laten dat ons altijd zal verleiden.
• Er zal nooit meer zoveel van ons gehouden worden als in onze kindertijd. En daarom is de kindertijd een wrede tijd. Die wreedheid ligt in de toekomst. Waar gaat deze liefde mettertijd heen?” (143)
• “Als ik terugga naar mijn kindertijd, zit ik meestal in de kersenboom. (...) Kinderen hebben geen vaderland. Hun vaderland is de kindertijd. Daarom hebben ze vaders. Hoewel, hebben ze die eigenlijk wel? Hun vaders gaan werken, die zijn er niet. (...) Alleen in onze kindertijd kunnen we verlichting bereiken, alleen in die zeven jaar waarin we aan onszelf worden overgelaten. Zeven jaar buiten de samenleving. Zeven jaren van staatloosheid. Zeven anarchistische jaren. Elke dag is helemaal van jou.” (144)
• “Vandaag is het een jaar geleden dat Emma en ik scheiden. Sommige dromen en andere kleinigheden heb ik nog steeds niet bij haar opgehaald. Dromen zijn als katten: ze verlaten als laatste hun voormalige huis.” (172)

Lees ook:

Leesimpressie: Het liefdespaar van de eeuw door Julia Schoch

Leesimpressie: Vanaf vannacht slaap ik op het dak door Jens Christian Grøndahl

Leesimpressie: Schoonheid op aarde door Charles Ferdinand Ramuz