Voortschrijdend inzicht
Julian Barnes
Beschouwingen
Oorspronkelijke titel: Changing my mind (2025)
Vertaald door Ronald Vlek
Amsterdam / Antwerpen: Uitgeverij Atlas Contact
202585 blz.
Een boeiende bundel met vijf korte teksten waarin Barnes reflecteert over herinneringen, woorden, politiek, boeken en leeftijd, ook tijd. Veel rake formuleringen, persoonlijk, erudiet en veelal geestig.
Herinneringen (7–22)
- Bewegend tussen twee polen: Keynes: “Als de feiten veranderen, verander ik ook van gedachten” (9) versus dadaïst Francis Picabia: “Ons hoofd is rond zodat onze gedachten ook een andere kan op kunnen gaan.” (10)
- “Als jongen die nog niet echt over dingen nadacht, zag ik de herinnering als een soort bagagedepot. (…) We weten dat de herinnering vervaagt. We hebben ontdekt dat iedere keer dat we de herinnering terughalen en opnieuw blootleggen, we er een minuscule verandering in aanbrengen. Dus zijn de verhalen die we het vaakst over ons leven vertellen vermoedelijk het minst betrouwbaar, (...).” (15)
- “(...) de herinnering van één bepaalde persoon, niet door enig nader bewijs ondersteund, is een gebrekkige gids naar het verleden.” (21)
Woorden (23–36)
- “Ik geloof sterk in woorden, in hun vermogen om gedachten weer te geven, de waarheid te definiëren en schoonheid op te roepen. Maar ik ben me er evengoed van bewust dat woorden voortdurend voor het tegenovergestelde worden gebruikt om de waarheid te versluieren, gedachten verkeerd weer te geven, te liegen, te belasteren en haat te zaaien. Ik zie woorden ook als vluchtig, kneedbaar en ongrijpbaar.” (25)
- “De Engelse taal is (...) een veelkoppig monster; dat verklaart voor een deel ook waaraan ze haar kracht, energie en soepelheid ontleent. Haar ontvankelijkheid voor de talen en dialecten van andere Engelstalige landen fungeert als een soort regelmatige bloedtransfusie.” (32)
Politiek (37–54)
- “In de zestig jaar dat ik stemgerechtigd ben, heb ik (…) Labour, Conservative, Liberal, Liberal Democrats en Greens gestemd, en ook nog een keer Women’s Equality Party.” (42)
- “Maar hoewel ik in mijn leven op zes verschillende partijen heb gestemd – en bij gemeenteraadsverkiezingen soms op een enkele onafhankelijke kandidaat – beschouw ik mezelf niet als iemand die ooit van gedachten veranderd is. Of in elk geval niet heel erg. Het zijn de politieke partijen die veranderd zijn.” (43)
Boeken (55–69)
- O.a. over Simenon, die de Nobelprijs had moeten krijgen (60).
- Ook over EM Forster, een schrijver die hij had verafschuwd, maar die een openbaring werd (61-69).
Leeftijd en tijd (71–85)
- Overzicht van thema’s waarover Barnes niet van mening veranderde: o.a. primaat van de liefde en van de kunst, dat dood leidt tot absolute en eeuwigdurende vergetelheid en dat geloof op z’n best een troostrijke fantasie is (74).
- “Maar hoewel de tijd er altijd is in ons leven, staan we er maar weinig bij stil.” (76)
Lees ook:
Leesimpressie: Uitverkoren door Saskia Pieterse en Janneke Stegeman
Leesimpressie: Het gepassioneerde leven van Hannah Arendt door Joop Berding
