Antjie Krog in Amsterdam: "Als we toch eens niet zo verschillend en onverschillig waren…"

  • 0

Antjie Krog met haar Gouden Ganzenveer (Foto: Elize Zorgman)

Vorige week was Antjie Krog even in Amsterdam voor de presentatie van het boekje met teksten die werden uitgesproken bij de uitreiking van De Gouden Ganzenveer, eerder dit jaar (lees meer hier). Ze kwam niet alleen aanwaaien bij het Festival voor het Afrikaans.

Op zaterdag 22 september ging ze in het Ambassade Hotel – een hotel dat al vele internationale schrijvers heeft mogen begroeten – in gesprek met de Nederlandse journalist en programmamaker Chris Keulemans. Mira Feticu, een Roemeense dichteres die sinds dertien jaar in Nederland woont en die ook een passie voor Zuid-Afrika heeft opgevat, doet verslag vanuit de zaal.

“Achtduizend mensen hadden hier voor Antjie Krog willen komen en wij hier, in de kleine zaal van het Ambassade Hotel, zijn de uitverkorenen.” De opmerking waarmee Chris Keulemans het interview begint is eigenlijk maar ten dele als grap bedoeld. Vervolgens introduceert hij Antjie Krog bij het publiek met een raak citaat van Tom Lanoye, die eens over haar poëzie zei: “Your poetry doesn’t need music to be music.”

“Ik heb altijd een diepe moraliteit in mijn hart gevoeld,” zegt Antjie Krog, en ik besef ineens, vanaf mijn plek tussen de andere uitverkorenen, hoeveel behoefte ik aan zulke uitspraken heb. Ik ben blij dat dit een discussie over “waarden en normen” kan zijn, zonder dat we daarvoor lege, in de politiek zo versleten geraakte woorden gebruiken. Ik woon nu al dertien jaar in dit land en ik weet nog steeds niet precies wat die zogenaamde normen en waarden van de Nederlanders zijn. “Hebben we allemaal op aarde niet dezelfde normen en waarden? Wat missen we?” denk ik bij mezelf.

Antjie Krog geeft misschien het antwoord wanneer ze over de Waarheidscommissie praat, over mevrouw Ngewu, een moeder die haar zoon verloren heeft - gedood door de apartheidspolitie - en die toch de dader vergeeft: “Verzoening. Als dat betekent dat deze man die mijn zoon heeft vermoord weer mens wordt, zodat ik, en wij allemaal, onze menselijkheid terugkrijgen, dan steun ik het.” Het is een levenshouding die wij in West-Europa niet goed kunnen bevatten. “Niemand hier is alleen maar individueel”, legt Krog uit. “Je brengt altijd interconnecties met je mee. Je wordt pas mens door eenheid en verbondenheid met alles en iedereen om je heen.”

Ik verbaas me er nog steeds over hoe ze zonder waarschuwing van de ene taal naar de andere springt, wanneer ze vertelt hoe ze op bezoek was bij de moeder van haar student Benini, over haar “medemenselijke tong” en dat de moeder traditionele marog (een soort spinazie) voor haar had klaargemaakt. “This is the power of being interconnected.” En zuchtend: “Hoe had het kunnen zijn als we niet zo verschillend en onverschillig waren geweest!”

Het voelt als een bijzondere middag met op het podium twee van de weinige mensen die geen moeite hoeven te doen om onderling verbonden te zijn, zo blijkt. Het voelt alsof ik een les krijg in mens-zijn en niet dat ik bij een literaire bijeenkomst zit.

Mijn hart bonkt als ik Krog hoor zeggen dat ze in Berlijn, waar ze een jaar lang verbleef, het gevoel had dat ze over lichamen liep en dat ze er al die oorlogen voelde. Berlijn is de enige stad waar ik zelf tijdens een reis eerder dan gepland vertrok, vanwege hetzelfde gevoel. En tot nu toe heb ik niemand ontmoet die dat ook zo voelde. Krog vertelt dat de Duitse cultuur diep in haar leven zit, door haar moeder die Duits doceerde en de Duitstalige Lieder die ze in haar kindertijd hoorde. Duits en Afrikaans, twee talen die zo verbonden zijn door de geschiedenis. Ze bewondert, zegt ze, hoe de Duitsers omgaan met hun verleden.

Dan zegt Chris Keulemans iets wat maakt dat mijn hart, door de kracht van de waarheid, opnieuw een slag overslaat: “Also the languages of crime, Afrikaans and German. Language. Language is difficult, look at the language of the politicians. But your language, I know we can trust it.” Krog: “I don’t know...” Gelach in de zaal.

“White people take so much space,” zegt Krog, en ik hoop dat de mevrouw voor mij, die haar stoel verplaatst zonder achterom te kijken wiens zicht ze belemmert, zich aangesproken voelt.

“Being poor,” zegt Krog, weer op een manier waarop geen enkele Nederlander het kan zeggen. “Someone suggested,” zegt ze, “the future of democracy will depend on black people. The children in the school are the future. Apartheid is the opposite of interconnection. The curse of the globe is that every single human being wants to live as an European.”

Hmm…

Dit ongeveer.

En ja, ook poëzie van Antjie Krog, door haarzelf voorgedragen in het Afrikaans en door Keulemans in het Nederlands, als zijden touwen in een spel met messen. De waarheid. Als een mes. Waarheid in een zaal vol “white people” die luisteren naar een discussie over “beggin’ to be black”.


 

Lees meer hier: Presentatie tekstboekje De Gouden Ganzenveer

Op maandag 24 september werd tijdens een besloten bijeenkomst van Academie De Gouden Ganzenveer in boekwinkel Athenaeum in Amsterdam het boekje gepresenteerd met de teksten van de feestelijke uitreiking van De Gouden Ganzenveer aan Antjie Krog op 19 april 2018. Onder de bezoekers van deze korte presentatie waren onder meer Henk Pröpper (eerder op de dag geïnstalleerd als nieuwe voorzitter van Academie De Gouden Ganzenveer) en collega-schrijvers als Tom Lanoye, Nelleke Noordervliet en Lieve Joris.

Vóór ze het gedicht “’n Slapende kind” voordraagt, bedankt Antjie Krog de Academie van De Gouden Ganzenveer voor de eer die haar is aangedaan, eerst met de prijs en nu weer met het boekje. Tegelijk schuilt er voor een dichter ook een gevaar in zoveel eerbewijzen, zegt ze… / Video: Elize Zorgman

Het boekje bevat een portret van Antjie Krog door literair journalist Maarten Dessing, een overzicht van de Nederlandse vertalingen van Krogs werk (16 titels sinds 1999), een gedicht van Krog (“’n slapende kind. Treurlied van pappa en ouma”), de laudatio van Tom Lanoye, het dankwoord van Krog, fragmenten uit Krogs vertaling van Lanoyes Mamma Medea (op 19 april door de twee schrijvers samen voorgedragen), een verslag van de openbare discussie van Krog met Adriaan van Dis (gemodereerd door Clairy Polak), en een selectie uit Liederen van de blauwkraanvogel (op 19 april door Krog voorgedragen samen met de Duitse stemkunstenaar Christiaan Kesten).

Een wand vol boekjes (l); Krog (r) is de eerste niet-Nederlandse schrijver die De Gouden Ganzenveer heeft ontvangen / Foto’s: Ingrid Glorie

Het boekje is bijzonder fraai vormgegeven, met op het voorblad alleen twee keer de naam van de laureaat: “antjie”. Antjie Krog is inmiddels ook in Nederland een begrip geworden. Haar voornaam volstaat. (Tekst: Ingrid Glorie)

Lees ook

Mira Feticu: “Het is een cadeau van het leven, Zuid-Afrika”

Krog geeft nieuwe generatie de ruimte

Gouden Ganzenveer-winnares Antjie Krog: “Bij toenadering tussen Nederlands en Afrikaans moet diversiteit voorop staan”

Antjie Krog leert mensen om een flat white te zijn

Buro: IG
  • 0
Verified by MonsterInsights
Top