Aardbeien, een romanfragment
Joseph Roth
Oorspronkelijke uitgave: Erdbeeren (1974)
Vertaling en inleiding: Els Snick
Lochem: Het huis met de Drie Gedichten
2016 – 2021
3e druk
48 blz.
In een deel van het Kiepenheuer-archief dat uit handen van de Gestapo kon worden gered, werd in de jaren zeventig een manuscript van de door Joseph Roth in 1929 geschreven onvoltooide roman Erdbeeren gevonden.
- “Het had de roman moeten worden over zijn jeugd in Galicië, in het oostelijk grensgebied van de Donaumonarchie, vlak bij Rusland.” (5)
- Het was Roth in zijn Amsterdamse jaren niet gelukt om de roman aan een uitgever te verkopen. De vijftig gevonden vellen vormen geen voltooide versie, maar bevatten veel treffende passages.
- Het geheel wordt zorgvuldig ingeleid door Roth-kenner Els Snick.
Opmerkelijke passages
- “In mijn geboortestad woonden ongeveer tienduizend mensen. Drieduizend daarvan waren gestoord, zij het niet gevaarlijk. Een zachte waan omhulde hen als een gouden wolk.” (12)
- “Ik ben een soort oplichter. Zo noemt men in Europa mensen die zich uitgeven voor iets anders dan wat ze zijn. Alle West-Europeanen doen precies hetzelfde, maar zij zijn geen oplichters omdat ze papieren hebben, paspoorten, identiteitsbewijzen en doopakten. Sommigen hebben zelfs een stamboom. Ik heb echter een vals paspoort, geen doopakte en geen stamboom. Je kunt dus zeggen: Naphtali Kroj is een oplichter.” (13)
- “Hier groeiden de mooiste aardbeien. Ze hielden zich niet discreet verborgen, zoals dat eigenlijk in hun aard ligt. Ze stonden midden op de weg van wie ze zocht. Ze trilden op dunne maar stevige stengels. Het waren flinke aardbeien en niet uit deemoed maar uit trots groeiden ze zo laag bij de grond. Je moest je bukken om er bij te komen. Voor appels, kersen en peren moet je reiken en klauteren.” (17)
- “’Eruit, eruit, eruit!’ schreeuwde hij plotseling. Hij schreeuwde dit woord wel twaalf keer achter elkaar. Hij was zijn hele woordenschat verloren en kende alleen nog dit ene woord.” (23)
- “Bij ons leefden de gekken, de criminelen, de onschuldigen, de dwazen en de slimmerds in dezelfde vrijheid.” (29)
Lees ook:
"Een joods kind dat weet van eeuwen heeft" door Martin van Gelderen en Frank van Vree
