Eric Mijts vertel vir Menán van Heerden meer oor Aruba, Cross Over en CARAN.
Eric Mijts (Foto: verskaf)
Alfred Schaffer het in Desember 2022 ’n reeks openbare lesings binne die raamwerk van Cross Over aangebied. Vertel vir ons meer oor Cross Over.
Cross Over is een letterkundig neerlandistiekcongres, een transatlantisch letterkundig platform waarin de intra- en extramurale neerlandistiek elkaar treft, en zich richt op het ontwikkelen van een intercultureel platform waar onderzoekers elkaar spreken, onderzoeksbevindingen uitwisselen, in debat gaan. Het congres heeft na passages in de Lage Landen (Amsterdam, Leuven, Leiden en Gent) en in 2015 aan de Adam Mickiewicz Universiteit van Poznań een plaats gevonden in het Caribisch gebied.
In Oranjestad (2017) zijn de banden gesmeed met CARAN (Caribische Associatie voor de Neerlandistiek), in Paramaribo in 2019.
In 2021 vond Cross Over plaats in Praag, ter gelegenheid van het eeuwfeest van de leerstoel Nederlands. In 2022 kon Cross Over terugkeren naar Aruba en Curaçao, in de vorm van feestelijke lezingen door de Arubaans-Nederlandse Zuid-Afrikaanse dichter Alfred Schaffer, winnaar van de prestigieuze Nederlandse P.C. Hooft-prijs, en van de Vlaamse Herman de Coninck-prijs, beide in 2021.
Vir ons Suid-Afrikaanse lesers: waar is Aruba (en Oranjestad) in die wêreld, en wat is hierdie land se konneksie met Nederland (en ander lande)?
Aruba is een eilandstaat in het zuiden van het Caribisch gebied, net noordelijk van Zuid-Amerika waar het Nederlands nog steeds een rol van betekenis speelt.
Aruba is één van de zes eilanden in het Caribisch gebied die deel uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden, het staatkundige overblijfsel van het koloniale Nederland. Deze zes eilanden, naast Aruba ook Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten, vormen een zeer divers en geografisch uitgebreid gebied waar naast het Engels en het Papiaments ook het Spaans en het Nederlands gesproken worden.
Oranjestad in Aruba (Foto’s: Pixabay.com)
De aanwezigheid van het Nederlands is rechtstreeks te herleiden tot het koloniaal verleden en de hedendaagse verbondenheid binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Deze verbondenheid heeft grote culturele waarde en de Nederlandstalige literatuur van de eilanden vormt daarmee ook een bijzondere verrijking van de Nederlandse cultuur.
Daarnaast is ook het Papiaments van Aruba, Bonaire en Curaçao een bijzonderheid, in deze creooltaal, die tot stand is gekomen in de gedwongen migraties van het koloniaal verleden, versmelten kenmerken van Afrikaanse, Caribische en West-Europese talen tot een stem van verbondenheid.
Wat was die hooftemas van Alfred Schaffer se lesings en hoe hou dit verband met kultuur/literatuur/taal/samelewing in, byvoorbeeld, Aruba?
Alfred Schaffers wortels liggen mede in Aruba, hij werd geboren uit een Nederlandse vader en een Arubaanse moeder, groeide op in Nederland en verhuisde als jong academicus naar Zuid-Afrika. Hiermee is Alfred de verpersoonlijking van het Nederlandstalig erfgoed in drie continenten, mede geworteld in het Caribisch gebied. Dit bezoek aan de Caraïben, waarin Alfred Schaffer zowel een bezoek bracht aan Aruba, Curaçao als Sint Maarten, was een unieke gelegenheid om na een lange tijd van afwezigheid de Caribische wortels van het bestaan te voelen en te ervaren.
In zijn lezingen lag de focus dan ook op de gebondenheid van de persoonlijke achtergrond van de dichter met zijn werk en de wijze waarop hij als onwetende op zoek gaat naar de ontsluiting van de familiegeschiedenis. De Papiamentstalige titel van de bijdragen, Poesia, mi lenga di mama1, verwijst daarbij ook naar het feit dat Alfred Schaffer als kind in Nederland niet de taal van zijn moeder, het Papiaments, leerde. Voor zijn moeder stond aanpassen aan de Nederlandstalige samenleving voorop, daarin was geen plaats voor het Papiaments.
In de hedendaagse samenlevingen van het Caribische deel van het Koninkrijk der Nederlanden staat de positie van het Nederlands en het Papiaments in het onderwijs, bestuur en rechtspraak nog steeds met elkaar op gespannen voet. De spreker van het Papiaments past zich aan de Nederlandse cultuur en taal van de overkant van de oceaan aan en moet daarmee altijd een extra inspanning leveren om te horen bij een samenleving ver weg.
Vertel meer oor CARAN.
De CARAN is de Caribische Associatie voor Neerlandistiek die zich sinds 2011 inzet om een brug te slaan tussen academici in de verschillende landen van het Caribisch gebied waar Nederlands een rol speelt en ook tussen academici aan beide zijden van de Atlantische oceaan die werken rond aanverwante thema’s.
Elke twee jaar organiseert CARAN een conferentie, afwisselend in Aruba, Curaçao of Paramaribo. In december 2023 vindt de zevende CARAN-conferentie plaats in Aruba: https://neerlandistiek.nl/2022/12/oproep-voor-bijdragen-caran-conferentie/
Vertel vir ons meer oor jou werk by die Netherlands Institute for Advanced Study, asook koördineerder van Sustainable Island Solutions through STEM (SISSTEM) group.
Het mag duidelijk zijn dat ik een passie heb voor taal en letterkunde, een groot deel van mijn werk en onderzoek zijn daarop gericht.
Daarnaast span ik mij ook in voor vraagstukken rond duurzame ontwikkeling in kleine eilandstaten en meer algemeen in de Global South. Dat doe ik onder andere door de ontwikkeling van het SISSTEM-programma, Sustainable Island Solutions through Science, Technology, Engineering and Mathematics, met daarin een bachelor-, master- en PhD-programma en door mijn eigen onderzoek aan het Netherlands Institute for Advanced Study, waar ik met een team werk aan vraagstukken rond natuurbescherming en (de)koloniale machtsverhoudingen.
***
1 Poëzie, mijn moedertaal.
Lees ook:
LitNet-argief: Alfred Schaffer: gasskrywerskap by die Universiteit Leiden
Buro: MvH"Vanuit mijn universitaire biotoop" ‒ Alwyn Roux in gesprek met Yves T’Sjoen
